Wordt De Voedselzandloper de nieuwe schijf van vijf? Lees de evolutie in de schijf van 5 adviezen, de basisrichtlijnen van de Gezondheidsraad 2015 en de nieuwe schijf van 2016.
Vandaag 22 maart 2016 maakt het Voedingscentrum de “nieuwe” schijf van vijf bekend: wat blijft hetzelfde en wat wordt veranderd?
Inspelend op de steeds maar groter wordende groep internet-ervaringsdeskundigen, die:
- online hun gewijzigd voedselpatroon delen met anderen, en
- er ook de gezondheisvoordelen zichtbaar bij tonen, plus
- vooral veel kritiek uiten op toegevoegde suikers en brood (zoals Het paleo dieet en De Voedselzandloper van Kris Verburgh)
- …blijkt dat het Voedingscentrum inziet dat hun schijf van vijf weer aan een update toe is (de vijfde herziening sinds de hun eerste schijf uit 1953).
Vraag is vooral:
- of de schijf de huidige maaltijdtrend in de huisgezinnen op schijf zal brengen
- of de schijf gaat inspelen op het feit dat 2016 is uitgeroepen door de Verenigde Naties tot Internationaal Jaar van de Boon (behalve bruine bonen en witte bonen in tomatensaus kennen kikkererwten, andere bonen en linzen een grote opmars: duidelijk niet ingegeven door het paleo dieet)
- of de schijf richting Paleo en De Voedselzandloper gaat (wel een peulvruchtenvoorstander!)
- of de schijf de belangen van de grote voedings- en landbouwindustrie zal volgen
- of de schijf duidelijk is voor iedereen
- of de schijf opgewassen is tegen de marketing-industrieën die ongezond voedsel propageren en
- of jij en ik er ook daadwerkelijk weer gezonder en beter van worden.
Waarschijnlijk zullen al bovenstaande “of-fen” zo politiek correct mogelijk weer geintegreerd worden, net zoals dat in de vorige updates het geval was, zoals we hieronder zullen verduidelijken.
1953: De eerste schijf van vijf
De eerste schijf was visueel naar mijn mening een ramp, maar de uitleg die erbij staat geeft tegelijk gezonde adviezen met “of” keuzes waar iedere voedselfabricant gretig misbruik van kan maken (waarschijnlijk om politiek correct te blijven):
- bruin brood OF roggebrood OF graanproducten: we vertelden al in dit linzensoep recept hoe gezond roggebrood kan zijn, wanneer je het maar op de juiste manier klaarmaakt (langdurige zuurdesemgisting) met het juiste ingredient (rogge uiteraard), wat duidelijk anders is dan kant en klare supermarkt graanproducten. Trouwens die 2 plakken – wat het moge zijn – in de foto: je kan het geen brood noemen, maar jammer genoeg worden zulke dingen ook verkocht in de supermarkt.
- echte boter OF margarine: anno 2016 hoor je de meeste diëten margarine als ongezond bestempelen (dat flesje dat je ziet is levertraan: vooral wie zo oud is als ik of ouder, zal dat nog wel kennen…)
- melk OF yoghurt OF karnemelk OF melkgerecht: de laatste is wat de supermarkten gretig aanbieden, allerlei “melkdrankjes” boordevol spul uit een scheikundelaboratorium. Echte, levende, biologische yoghurt, zit dan weer in dezelfde categorie als zuurdesem: een allegaartje gezonde bacteriën dat de spijsvertering bevorderd.
- groenten en fruit en aardappelen: dus in deze correcte volgorde wat hoeveelheden betreft
- kaas EN vlees OF vis OF ei OF peulvruchten: merk de eerste plaats kaas: duidelijk om de Nederlandse zuivelindustrie niet tegen het harnas te jagen (1 kilo kaas is immers 10 kilo melk verkocht, dus dat tikt sneller aan dan de andere melkportie in de schijf.
Even terugkomen bij De Voedselzandloper van Kris Verburgh: misschien had hij in 2012 wel de visie dat het niet lang meer zou duren eer de voedingsindustrie voor de wel-geïnformeerde (internet)consument een gezondere weg zou inslaan:
- 2016 is immer het Jaar van de Boon en Kris vervangt alle melk door sojamelk van sojabonen.
- Kaas mag dan nog wel in De Voedselzandloper, dus “the best of both worlds”: de mammoet sojaproducenten worden de nieuwe melkleveranciers en de koemelkindustrie verkoopt een afgewerkt product (kaas), wat veel meer opbrengt dan een rauw product.
De 4 vorige updates van de schijf van 5
Van linksboven, kloksgewijs:
- in 1970 verdwijnt de tekst van de schijf en worden de afbeeldingen in een nieuw jasje gestoken. “Gezonde voeding” ziet er echter niet beter uit: het brood is nu wit en er worden zelfs groene sneden toegevoegd… geen idee wie dat dan wel eet, noch wat het precies voorstelt
- in 1981 noemt het “De maaltijdschijf“: je bord zou zo gevuld moeten zijn zoals de 4 porties aangeven.
- Je leest: eet veel plantaardige producten en wees matig met vet: duidelijk de periode waar gedacht werd dat vetarm eten (ongeachte de kwaliteit van het vet) goed voor je gezondheid zou zijn.
- Bovendien staat de schijf boordevol producten om te beklemtonen dat je niet elke dag hetzelfde moet eten, maar wel zoveel mogelijk moet variëren.
- Merk dat peulvruchten nu in dezelfde groep als de graanproducten staan, ook met aardappel
- Merk dat melk en kaas geen aparte plaats meer heeft, maar bij de vis en vleesproducten staan: dit – en de peulvruchten naast de graanproducten – maakt dat vegetariërs duidelijk bij gezonde eters worden gerekend.
- Merk de superkleine portie boter… of is het margarine? Politiek correct dus.
- in 1991 verscheen de naar mijn mening minst geslaagde Voedingswijzer (opnieuw in 4 verdeeld): niet 1 foto van echt voedsel noch een heus product… De onderliggende idee was dat er geen slecht voedsel bestond en dat ieder naar eigen vrijheid keuzes mag maken. “Eigen vrijheid” is hier het sleutelwoord:
- gezonde producten zijn duur en wie niet genoeg geld heeft kan dus ook niet vrij kiezen
- bovendien was in 1991 niet iedereen zo goed geïnformeerd zoals nu met het internet: wie niet goed geïnformeerd is, is beperkt in zijn keuze’s
- in 2004 verscheen opnieuw een “schijf van 5” met tekst, met als belangrijkste nieuwe woord dat niets met voeding maar alles met gezondheid te maken heeft: beweeg!
- 1 nieuw vak :water en thee (dus geen suikerhoudende frisdranken… maar dat wordt – politiek correct – niet verwoord)
- nog steeds de richtlijnen om gevarieerd te eten, vooral veel groente, fruit en brood: en kijk even op de foto wat voor brood, vergeleken met de eerste schijf uit 1953
- tenslotte de richtlijn om minder verzadigd vet te eten in plaats van vetarm te eten: klinkt subtiel, maar wanneer je cholesterol te hoog is, een correcte richtlijn om via je voeding je LDL weer omlaag te eten. En ook daar zie je extra verbetering wanneer je meer beweegt
De nieuwe schijf van vijf anno 2016
Vandaag 22 maart 2016 gaat het Voedingscentrum de richtlijnen van de Gezondheidsraad dus officieel in een nieuwe schijf gieten. Nadruk zal niet liggen op wat je niet mag eten, maar wel op wat je wel nag eten en zo makkelijk mogelijk in je huidig eetpatroon kan wijzigen.
Deze richtlijnen van de Gezondheidsraad beslaan 95 pagina’s, dus uiteraard een opgave om dat samen te vatten op 1 visuele pagina.
De trend is minder dierlijk voedsel te gaan eten en meer plantaardig voedsel, met richtlijnen voor:
- Eet dagelijks…:
- groenten: minstens 200 gram per dag
- fruit: minstens 200 gram per dag
- volkorenproducten (bruin brood, volkorenbrood): minstens 90 gram per dag
- noten: minstens 15 gram ongezouten noten per dag!
- drink dagelijks 3 koppen thee
- zuivel (melk en yoghurt): enkele porties per dag
- niet meer dan 6 gram keukenzout per dag (Opmerking van GezondeSoep.com: gebruik geen geraffineerd zout, maar wel rotszout of Keltisch zeezout: deze bevatten veel meer mineralen dan wit keukenzout)
- Eet wekelijks…:
- peulvruchten
- minstens 1 keer (bij voorkeur vette) vis
- Vervang dit door dat…:
- vervang geraffineerde graanproducten door volkoren
- vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën : (Opmerking van GezondeSoep.com : deze richtlijn probeert onuitgesproken vooral zoveel mogelijk kunstmatig geharde vetten uit onze voeding te halen: deze vetten zitten vooral in supermarktproducten die niet snel bederven zoals koekjes…. Volg hier de eerste richtlijn: eet minder dierlijk en meer plantaardig, dus niet chemisch gehard!).
- vervang ongefilterde door gefilterde koffie
- Verdere beperkingen…:
- beperk de consumptie van rood vlees en vooral bewerkt vlees (Opmerking van GezondeSoep.com : wat ook Kris Verburgh in zijn Voedselzandloper aangeeft, waar in het paleo dieet elk biologisch vlees toegelaten wordt)
- drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken (vervang zoals hierboven vermeldt met plantaardige dranken, thee en melk)
- drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag
- het gebruik van voedingsstofsupplementen is niet nodig, behalve voor mensen die tot een specifieke groep behoren waarvoor een suppletieadvies geldt.
Binnen enkele uren zullen we dus weten hoe bovenstaande richtlijnen vertaald zullen worden in een nieuwe schijf (van vijf?).
We merken alvast dat bovenstaande adviezen dicht in de buurt komen van De Voedselzandloper (VZL)van Belgische arts Kris Verburgh en met wat aanpassingen volledig Voedselzandloper kunnen worden, bijvoorbeeld :
- eet meer plantaardig, dus vervang melk met VZL sojamelk of volg de richtlijnen van de Gezondheidsraad om meer ongezouten noten te eten en maak je eigen (amandel)notenmelk
- volkorenproducten: VZL havermout, wat je ook in soepen kan verwerken (voor wie uitgekeken is op havermoutpap: belangrijk is dat de havermout gekookt wordt, en dat kan makkelijker – en langer – in soep dan in melk die kan aanbranden)
- peulvruchten: minimaal 1 keer per week, maar mag dus zoals in VZL ook meer: ook ideaal als broodvervanger zoals ook op de Maaltijdschijf van 5 uit 1981 te zien was.
We merken tenslotte dat bovenstaande adviezen veel minder strikt zijn dan het strikte paleo dieet, dat ook flink wat mensen met welvaartsziekten weer gezonder heeft gemaakt.
De nieuwste schijf van 5 ziet er anno 2016 zo uit:
Louter visueel zien we dat de peulvruchten hun plaatsje naast het brood en de graanproducten heeft moeten prijsgeven, en opnieuw naast het vlees wordt gezet. Jammer: wat peulvruchten zijn vooral een bron van vezels en niet direct van eiwitten (alhoewel rijker aan eiwit dan brood, het eiwit wordt daarom niet allemaal verteert).
Wie prima ogen heeft, die ziet de extra noten op de schijf: een kleine spie in het vak vlees, naast vis, peulvruchten en kaas en yoghurt. Ietwat misleidend of verwarrend zie je op de foto ook pindanoten bij in het notenvak: pindanoten zijn echter geen noten, maar wel peulvruchten. Verwarrend, want wanneer ik lees een handjevol (25 gram om precies te zijn) noten per dag te eten, dan zijn dat – zou ik denken – echte noten en geen pindanoten. Of ik juist of fot denk, zal je hieronder terugvinden…
Wat we niet zien is dat het Voedingscentrum:
- nu 250 gram groenten per dag aanbeveelt, 50 gram meer dus dan de Gezondheidsraad voorschrijft. Een goed idee, want zit je buikje vol met gezonde dingen, dan moet je al veel moeite doen om nog meer te gaan eten (al dan niet gezond binnen of ongezond buiten de schijf)
- fruitsappen (en smoothies) schrapt en vervangt door het fruit vers te eten: vezels en kauwen zijn belangrijk.
- vette vis is teruggeschroefd van 2 keer per week naar 1 keer per week.
- geen wit (brood) maar volkoren(brood).
De beste nieuwigheid blijken de menu’s op de site van het Voedingscentrum zelf: geef je geslacht en leeftijd in, kies uit 10 keuzes (lekker Hollands, Oosters, Geen vlees, low carb…) en je krijgt een lijstje, een gans dagmenu en een mooie maaltijdfoto voorgeschoteld. Al moet gezegd: 7 sneetjes roggebrood op een low carb dag, dat is wennen (lees flink veel brood op 1 dag!) voor iemand die VZL of paleo gewoon is.
Zo lees je ook op de site dat pindanoten wel degelijk bij de 25 gram noten mogen gerekend worden: een ietwat vreemde stellingname voor iemand die het paleo dieet volgt, maar goed: wat je in eerste instantie niet begrijpt op de schijf van vijf, wordt goed uitgelegd op de site.
Conclusie: al bij al zeer kleine veranderingen na meer dan 10 jaar wachten, met de achterliggende idee dat verandering nu eenmaal niet snel gaat. Akkoord, maar wanneer je ziet hoeveel mensen ondertussen volgens De Voedselzandloper van Kris Verburgh zijn gaan leven (pas in 2012 verschenen), dan zijn we van mening dat het Voedingscentrum:
- de lat wel erg laag legt en
- de drang van mensen om te willen veranderen in een gegarandeerd goede richting, flink onderschat.
Welk dieet je ook kiest, zorg ervoor dat je je er beter bij voelt, zodat je je er ook een leven lang zal aan houden.
En… herinner het extra woordje op de schijf van vijf van 2004: beweeg!
Laat een reactie en zeg wat jij gezond eten vindt!
Laat Weten Wat Jij ervan Vindt!